کلینیک پزشکی

در این مقاله انواع تست نوار مثانه را با توضیحات های کامل بیان کرده ایم. در نهایت بعد از تست نوار مثانه چه اتفاقی می افتد در انتهای مقاله نیز لینکی به آمادگی برای انجام این تست به مطلب مربوطه قرار گرفته است.

انواع تست نوار مثانه

انواع تست نوار مثانه شامل موارد زیر می­ شوند:

• یوروفلومتری
• حجم ادرار باقی مانده (PVR)
• آزمایش سیستومتری
• اندازه گیری فشار نقطۀ نشت(LPP)
• بررسی جریان فشار
• الکترومیوگرافی
• نوار ویدیویی از مثانه

یوروفلومتری

یوروفلومتری آزمایشی به منظور اندازه گیری سرعت و حجم ادرار است.

به منظور انجام این آزمایش، می­بایست بیمار با مثانه کاملاً پر به آزمایشگاه مراجعه کند چرا که برای انجام این آزمایش نیاز به ادراری پر فشار است.

پس از آن بیمار باید درون یک قیف که در واقع دستگاه مخصوص اندازه گیری ادرار است، ادرار کند.

این دستگاه به رایانه ای متصل است که به صورت خودکار، حجم ادرار و شدت جریان آن را اندازه­ گیری می­کند.

این تجهیزات گراف یا نموداری ایجاد می­کند که تغییرات هر ثانیۀ جریان ادرار را نمایش می­دهد.

اگر عضلات مثانه ضعیف باشد و یا جریان ادرار مسدود باشد، نتایج آزمایش غیر طبیعی خواهد بود.

حجم ادرار باقی مانده (PVR)

PRV نوعی تست نوار مثانه است، که حجم ادرار باقی مانده در مثانه را پس از ادرار کردن، اندازه گیری می­کند.

در این روش، به کمک تجهیزات سونوگرافی، از امواج صوتی برای تهیۀ تصویری از مثانه استفاده می­شود.

البته برای اندازه گیری ادرار باقی مانده در مثانه، می­توان از یک لولۀ نازک و منعطف که سوند نامیده می­شود نیز استفاده کرد.

سوند از طریق مجرای ادرار، وارد مثانۀ بیمار می­شود و میزان ادرار باقی مانده در آن را خارج می­کند.

اگر حجم ادرار باقی مانده در مثانۀ بیمار، حدود 100میلی لیتر و یا بیشتر باشد، به این معناست که مثانه به طور کامل تخلیه نمی­شود.

آزمایش سیستومتری

این تست میزان فشار وارد شده بر مثانه را هنگامی که از ادرار پر است اندازه­ گیری می­کند.

همچنین در این تست ظرفیت و توان مثانه بیمار، در نگهداری ادرار اندازه گیری می­شود تا مشخص شود بیمار در چه سطح یا نقطه ای از پر شدن ظرفیت مثانه، نیاز به ادرار دارد.

در سیستومتری نیز، از سوند برای خالی کردن کامل مثانه استفاده می­شود، سپس نوع دیگری از سوند که سایز کوچک­تری دارد را از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می­کنند.

این سوند دارای یک دستگاه اندازه گیری فشار بنام مانومتر است و زمانی که مثانه کاملاً خالی شد، آبی که هم­دمای اتاق است را وارد مثانه می­کند.

سپس از بیمار درخواست می­شود که توضیح دهد چه احساسی در مثانۀ خود دارد، و چه موقع (مثانه همچنان از طریق سوند در حال پر شدن است) نیاز به دفع ادرار دارد.

زمانیکه بیمار نیاز به دفع ادرار داشته باشد، حجم آب (برای سنجش ظرفیت مثانه) و فشار وارده بر مثانه اندازه­گیری می­شود.

این آزمایش همچنین انقباضات غیر­ارادی یا اسپاسم عضله دتروسور (عضلۀ صاف در دیوارۀ مثانه) که ناشی از مثانۀ بیش­فعال است را اندازه ­گیری می­کند.

سیستومتری هیچ عوارضی ندارد، و تنها ممکن است هنگام قرار دادن سوند، بیمار احساس سوزش کند و این درد و سوزش پس از وارد شدن سوند به مجرای ادرار، برطرف خواهد شد.

اندازه گیری فشار نقطه نشت (LPP)

در تست نوار مثانه این آزمایش فشار وارده بر مثانه را هنگام نشت ادرار (بی اختیاری ادرار)، در حین آزمایش سیستومتری اندازه گیری می­کند.

پیش­تر توضیح داده شد که در حین انجام سیستومتری، مثانه می­بایست پر باشد، این مورد موجب انقباض عضلات مثانه شده و ممکن است بیمار، بی­اختیار و غیرارادی، مقداری ادرار دفع کند.

دستگاه مانومتر، فشار وارده بر مثانه را هنگام نشت ادرار اندازه­گیری می­کند.

از بیمارانی که حین سرفه­ کردن، عطسه کردن و خندیدن دچار نشت ادرار می­شوند، خواسته می­شود که در طول انجام آزمایش سیستومتری و پر شدن مثانه سرفه کنند.

این عمل موجب نشت ادرار در بیمار شده، و دستگاه می­تواند میزان فشار مورد نیاز برای نشت ادرار را اندازه­گیری کند.

بیمار نباید به هیچ وجه از این مسئله خجالت­زده باشد چرا که این کار بخشی از آزمایش بوده و برای این منظور، اتاقی مجزا اختصاص داده شده­است.

در پایان، پزشک با قرائت مقادیر فشاری که توسط دستگاه ثبت می­شود، یک برنامۀ درمانی مناسب را ارائه خواهد داد.

بررسی جریان فشار ادرار

این تست، فشار وارده بر مثانه را هنگام دفع ادرار و میزان جریان فشار معین موجود در آن را اندازه­گیری می­کند.

پس از آزمایش سیستومتری، درحالی که همچنان سوند درون مثانه بیمار قرار دارد از وی خواسته می­شود تا مثانه خود را تخلیه کند؛ سوند به قدری کوچک خواهد بود که مشکلی برای ادرار کردن ایجاد نکند.

سپس مانومتر، فشار وارده بر مثانه و میزان جریان فشار موجود در آن را اندازه­گیری می­کند.

این آزمایش در مردان کمک به شناسایی انسداد مثانه که به علت بزرگ شدن پروستات ایجاد شده، می­کند.

انسداد مثانه در زنان کمتر رایج است با این حال زنانی که مبتلا به سیستوسل (بافت ضعیف شدۀ بین مثانه و دیوارۀ واژن) بوده و یا آن­هایی که عمل جراحی بی اختیاری ادرار را انجام داده­اند، گاه بدان دچار می­شوند.

جای نگرانی نیست که بیمار ساعاتی پس از آزمایش قادر به ادرار کردن نباشد، چرا که این مشکل، ممکن است به علت سوند و یا حضور شخص دیگر در اتاق باشد.

البته در برخی موارد، علت آن، انسداد مثانه و یا ضعیف شدن عضلات مثانه است.

این تست اطلاعات فوق العاده­ای را در اختیار پزشک معالج قرار­ می­ دهد تا  بر اساس آن، برنامۀ درمانی مناسب برای بیمار ارائه کند.

الکترومیوگرافی

گاه پزشک معتقد است که آسیب­ های عصبی و یا عضلانی علت اصلی اختلالات ادراری هستند، در این صورت از تست الکترومیوگرافی در حین آزمایش سیستومتری استفاده خواهد­ شد.

الکترومیوگرافی، از سنسور­هایی برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی عضلات و عصب­های اطراف مثانه و اسفنکتر­ استفاده می­کند.

در این روش در تست نوار مثانه ، الکترود­هایی بر روی پوست اطراف مجرای پیشاب و مقعد قرار داده می­شود. این الکترود­ها هنگام انقباض عضلات کف لگن، جریان الکتریکی ایجاد می­کند.

الگوی این تکانه­ های عصبی میزان هماهنگی سیگنال­های ارسالی بین مثانه و اسفنکتر را مشخص می­کند.

نوار ویدیویی از مثانه

تست نوار ویدیویی از مثانه ، آزمایشات سیستومتری، یوروفلومتری و سیستوگرافی را به طور همزمان در یک آزمایش انجام می­دهد.

در این آزمایش با استفاده از دستگاه دیجیتالی که اشعۀ ایکس یا فراصوت را ساطع می­کند، جریان فشار ادرار، و فشار وارده بر مثانه و مقعد اندازه­گیری می­شود

. در این تست، از پر و خالی شدن مثانه عکس­برداری و فیلم­برداری می­شود؛ که اطلاعات مفیدی را در مورد عملکرد مثانه و مجرای ادرار در اختیار قرار می­دهد.

با کمک عکس­ها اندازه و شکل مثانه قابل تشخیص است که کمک به فهم علت مشکلات ادراری بیمار خواهد­کرد.

بیشتر بخوانید: آمادگی برای تست نوار مثانه

پس از آزمایشات نوار مثانه، چه اتفافی می­ افتد؟

پس از انجام آزمایشات نوار مثانه، ممکن است تا چند ساعت بیمار هنگام ادرار کردن، ناراحتی یا درد خفیفی را احساس کند.

همچنین به علت قرار گرفتن سوند در مجرای ادرار، ممکن است بیمار در ادرارش خون مشاهده کند.

نوشیدن نیم لیتر آب در هر ساعت به مدت 2 ساعت به بهبود علائم کمک می­کند.

همچنین پزشک ممکن است، پیشنهاد کند که بیمار، با آب گرم خود را بشوید و یا یک دستمال مرطوب گرم را بر روی مجرای اداری خود نگه دارد.

همچنین برای پیشگیری از درد و عفونت، پزشک مصرف مسکن بدون نسخه و آنتی بیوتیک را تجویز می­کند. در صورت داشتن علائمی چون، عفونت، لرز، درد و تب باید سریعاً با پزشک تماس گرفت.